राति निदाउन सक्नुहुन्न ?
काठमाडौं । सायद तपाईँ निदाउन सक्नुहुन्न वा निदाए नै पनि मध्यरातमा ब्युँझिएपछि फेरि निदाउन सक्नुहुन्न। निदाउन नसक्नु वा अनिद्रा हुनु एउटा त्यस्तो समस्या हो जसले जीवनको कुनै विन्दुमा हामी धेरैलाई असर गरिरहेको हुन्छ। तर केहीका लागि भने यो लामो समय चलिरहन्छ र निदाउन नसक्दा अवस्था गम्भीर बन्न पुग्छ।
हामीलाई निद्रा नपर्नुका केही कारणहरू छन्। उमेर बढ्दै जानु, रातमा पिसाब लाग्नु, रजोनिवृत्ति वा कामको प्रकृतिले निद्रामा असर पर्ने गर्छ। बीबीसीको इन्साइड हेल्थ टोलीले विज्ञहरूलाई एकै ठाउँ ल्याएर यसबारे छलफल गरेको छ र उनीहरूले केही अचम्म लाग्दा सुझावहरू दिएका छन्। त्यसो भए मध्यरातमा ब्युँझिएपछि फेरि निदाउनका लागि के गर्नु पर्छ ? प्राध्यापक एस्पी निदाउने कोसिसबारे एउटा विडम्बना रहेको बताउँछन्।
'बिहान हुन लाग्दा, हाम्रो निदाउने चाहना घट्दै जान्छ, साथै तपाईँ 'अब म फेरि निदाउन सक्दिनँ' भनेर धेरै सोच्न थाल्नुहुन्छ, त्यो नै एउटा शत्रु हो किनभने मेरोअनुभवमा मानिसहरू फेरि निदाउन जाने होइन निद्रामा पर्ने हो। जब तपाईँ निदाउने कोसिस गर्नुहुन्छ तपाईँ ब्युँझै हुनुहुन्छ र त्यो नै कठिनाइको कुरा हो।' त्यसैले उत्तम समाधान भनेको -तपाईँ विश्वास गर्नुहोस् या नगर्नुहोस् - जागै हुने निर्णय गर्नुहोस्। उनका अनुसार तपाईँले निद्रालाई प्राकृतिक रूपमै आउन दिनु ठिक हो।
'तपाईँ नलजाउन खोज्दा झन् लजाउनु हुन्छ, जब तपाईँ नभक्भकाइ बोल्न खोज्नुहुन्छ तपाईँ झन् भक्भकाउनु हुन्छ‘ त्यसैले यसले साँच्चै नै महत्त्वपूर्ण कुरा भन्छ, मानसिक प्रक्रिया बीचमा आउँछ, त्यसैले हामीले सही तरिकाले व्यावहारिक ढाँचालाई अनुसरण गर्नुपर्ने हुन्छ (ताकि) बानीको विकास होस् र हाम्रो ध्यानलाई यसका लागि लगाउन सकियोस्। त्यसरी तपाईँ राम्ररी निदाउन सक्ने मानिस बन्नु हुन्छ।'
डाक्टर ओर्चर्डका अनुसार हामीले राम्रो तालिका बनाउनका लागि आफैँलाई तालिम दिन सक्छौँ र त्यसका लागि हामीले गर्न सक्ने सामान्य कुराहरू छन्। एउटा कुरा भनेको नियमितता होस् एउटै समयमा ओछ्यानमा जाने र एउटै समयमा उठ्ने गर्ने। त्यसबाहेक सुत्ने ठाउँ पनि एउटै भयो भने त्यहाँ पुग्दा हाम्रो दिमागले सुत्ने ठाउँ हो भनेर थाहा पाउँछस् उनका अनुसार सोफामा केही समयका लागि सुत्ने काम गर्नु हुन्न र खाटमा काम गर्ने बानी गर्नुहुँदैन।
डाक्टर हरे पनि तपाईँ जागै हुनुहुन्छ र सुत्न जाऊँ जस्तो लागेको छैन भने ओछ्यानमा जानुअघि तपाईँले आधा घण्टा जति अरू केही गर्न सुझाउँछिन तपाईँ जागै हुनुहुन्छ र तपाईँलाई थाहा छ भने तपाईँ खाटबाट बाहिर निस्किनुहोस्।
त्यसो भए औषधिबारे के भन्छन् चिकित्सकहरूरु डाक्टर हरे र प्राध्यापक एस्पी यसको पक्षमा खासै छैनन्। उनीहरू कग्निनिटिभ बिहेभिअरिल थेरापीबारे भन्छन् ( यो एक किसिमको साइकोथेरापी हो जसले मानिसहरूलाई आफ्नो समस्या व्यवस्थापन गर्न उनीहरू कसरी सोच्छन् र व्यवहार गर्छन् भन्ने कुरा परिवर्तन गर्छन् र यो निद्रा नलाग्ने समस्या सम्बोधनका लागि एकदमै सही तरिका हो।
'अनिद्राका लागि सबैभन्दा उत्तम प्रमाणित उपचार भनेको कग्निटिभ बिहेभिअरिल थेरापी (सीबीटी) हो र यसले ७० देखि ८० प्रतिशत मानिसहरूका काम गर्छ। यसले ५० प्रतिशत मानिसहरूमा निद्राको समस्या पूर्ण रूपमा समाधान हुन्छ,' डाक्टर हरेले भने।
प्राध्यापक एस्पी भने केही बिरामीहरू औषधिलेभन्दा थेरापीले राम्रो काम गर्ने भनेर विश्वास गर्दैनन्स् 'तर खासमा हामीले सीबीटीभित्र पनि एउटा उपायको उदाहरण लिने हो भने हामी मानिसहरूलाई सुत्नका लागि धेरै कम समयको लागि ओछ्यानमा जान आग्रह गर्छौँ जबसम्म निद्रा फेरि लाग्दैन ताकि धेरै ढिलासम्म जागा बस्न नपरोस् र चाँडै उठ्न सकियोस्।'
केही मानिसहरूले राम्रो निद्रा पर्न मद्दत पुग्ने भन्दै सुत्ने समयमा म्याग्नेसियम लिन्छन्। तर डाक्टर ओर्चर्ड भने यसमा त्यति धेरै अनुसन्धान नभएको र सानो स्तरमा मात्रै भएको बताउँछन्। 'त्यसैले हामीले पाएका नतिजाहरूको सानो प्रभाव छ जसले ठूलो परिवर्तन देखाउँदैन। त्यसैले अहिलेको समयमा यसको प्रमाण अनिर्णीत छ,' उनी भन्छिन्। त्यसो भए धेरै देशमा सहजै किन्न सकिने र कतिपय देशमा डाक्टरको सिफारिस चाहिने मेलाटोनिनले कति मद्दत गर्छ ।
डाक्टर हरे भन्छिन्स् यो म्याग्नेसियमसँग सम्बन्धित प्रश्नसँग जोडिएको छ र यसले केही व्यक्तिहरूको लागिे निद्रा धेरै सुझावात्मक हुन्छ भन्ने प्रभाव पारेको छ। त्यसैले यी धेरै सप्लिमेन्ट र औषधिहरूसँग एउटा धेरै शक्तिशाली मलाई राम्रो हुन्छ भन्ने प्रभाव दिने प्लासिबो प्रभाव हुन्छ।बीबीसी
सम्बन्धित समाचार
प्रतिकृया दिनुहोस